BTiP 2020, nr 3 – Artykuł 6

Polityka Unii Europejskiej w zakresie przeciwdziałania dezinformacji przed wyborami do Parlamentu Europejskiego w 2019 roku

The European Union’s policy towards countering disinformation prior to the 2019 European Parliament elections
Die Politik der Europäischen Union im Bereich der Bekämpfung der Desinformation vor den Wahlen zum Europäischen Parlament im Jahre 2019
Политика Европейского Союза по противодействию дезинформации в преддверии выборов в Европейский парламент в 2019 году

Szymon Wigienka | Uniwersytet Kazimierza Wielkiego w Bydgoszczy
ORCID 0000-0002-4769-5458

„Bezpieczeństwo. Teoria i Praktyka”, 3/2020, s. 89-110
DOI 10.48269/2451-0718-btip-2020-3-006
PDF: Polski

Streszczenie: Dezinformacja sieciowa stanowi obecnie jedno z istotnych wyzwań dla prawidłowego funkcjonowania procesów wyborczych. Instytucje Unii Europejskiej (UE) podjęły w ostatnim czasie szereg inicjatyw, których celem było przeciwdziałanie temu zagrożeniu. Celem artykułu jest przedstawienie najważniejszych wyznaczników polityki UE wobec zwalczania dezinformacji prowadzonej w okresie poprzedzającym wybory do Parlamentu Europejskiego w 2019 r. Na podstawie analizy typu desk research, obejmującej dokumenty strategiczne, akty prawne, wypowiedzi medialne przedstawicieli UE oraz zgromadzone raporty i literaturę naukową, w tekście zaprezentowano: definicję pojęcia „dezinformacja” przyjmowaną na poziomie unijnym; przegląd najważniejszych dokumentów programowych dotyczących tego problemu; klasyfikację głównych obszarów aktywności UE w kontekście walki z dezinformacją i przykłady konkretnych wdrożonych działań; ogólne kierunki strategii zaproponowanej przez UE. W końcowym fragmencie poruszono ponadto kwestię oceny efektywności przyjętych rozwiązań, a także wskazano wybrane wątki krytyki unijnego podejścia formułowane na polu dyskusji akademickiej i eksperckiej.
Słowa kluczowe: dezinformacja, fake news, manipulacja wyborcza, wybory do Parlamentu Europejskiego, platformy internetowe, Unia Europejska
Abstract: Disinformation is currently one of the major challenges to the proper functioning of electoral processes. The European Union’s institutions have recently undertaken a series of initiatives aimed at tackling the problem. The goal of this paper is to discuss the salient determinants of the EU’s policy towards countering disinformation proposed prior to the 2019 European Parliament Elections. The method used for the study was desk research analysis, which included a survey of the EU’s strategic documents, legal acts, media statements from the EU’s representatives, as well as external reports, and subject literature. The paper presents the definition of the concept of “disinformation” that has been adopted by the EU, the overview of the EU’s policy papers relating to the problem, the classification of the main fields of the EU’s activity in terms of tackling disinformation, and numerous examples of the implemented solutions, followed by general directions of the EU’s efforts. The final remarks raise the issue of assessment of efficiency of the approach taken thus far and point out selected areas of criticism voiced by experts and academics.
Key words: disinformation, fake news, electoral manipulation, European Parliament elections, internet platforms, European Union
Zusammenfassung: Die Netzwerkdesinformation ist eine der bedeutenden Herausforderungen für das ordnungsgemäße Funktionieren der Wahlprozesse. Die Institutionen der Europäischen Union (EU) ergriffen in letzter Zeit eine Reihe von Initiativen, deren Ziel die Bekämpfung dieser Gefahr war. Das Ziel des Artikels ist die Darstellung der wichtigsten Determinanten der EU-Politik bei der Bekämpfung der den Wahlen zum Europäischen Parlament im Jahre 2019 vorausgehenden Desinformation. Aufgrund der Analyse vom Typ desk research, welche die strategischen dokumente, Rechtsakte, Meinungsäußerungen der UE-Vertreter in den Medien und die gesammelten Berichte umfasste, wurde im Text Folgendes präsentiert: die Definiton des auf der EU-Ebene angenommenen Begriffs „Desinformation“, Übersicht der wichtigsten Programmdokumente zu diesem Problem, Einstufung der zentralen Aktivitäten der EU im Rahmen des Kampfs gegen die Desinformation und Beispiele für konkrete, umgesetzte Maßnahmen; die allgemeinen Richtungen der durch die EU vorgeschlagenen Strategie. Im letzten Teil wurde das Problem der Beurteilung der Wirksamkeit der gewählten Lösungen angesprochen, es wurde auch auf die ausgewählte Fäden der Kritik des EU-Ansatzes hingewiesen, die durch die Mitglieder der Hochschulen und Experten formuliert wurden.
Schlüsselwörter: Desinformation, fake news, Wahlmanipulation, Wahlen zum Europäischen Parlament, Internetplattformen, Europäische Union
Резюме: В настоящее время дезинформация в сети является одной из основных проблем правильного функционирования избирательных процессов. В последние время институты Европейского союза предприняли ряд инициатив по противодействию этой угрозе. В статье рассмотрены основные элементы политики ЕС по борьбе с дезинформацией в преддверии выборов в Европейский парламент в 2019 году. На основе анализа типа desk research (кабинетное исследование), в том числе анализа стратегических документов, нормативных правовых актов, заявлений представителей ЕС в СМИ, отчетов и научной литературы, в исследовании дано определение понятия «дезинформация» (принятого на уровне ЕС); проведен обзор основных программных документов, касающихся этой проблемы; осуществлена классификация основных направлений деятельности ЕС в контексте борьбы с дезинформацией и приведены примеры конкретных действий; рассмотрены общие
направления стратегии ЕС. В заключительной части статьи был рассмотрен вопрос касающийся оценки эффективности принятых решений, а также указаны отдельные примеры критики подхода ЕС к решению проблемы, сформулированные в ходе академической и экспертной дискуссий.
Ключевые слова: дезинформация, фальшивые («фейковые») новости, электоральные манипуляции, выборы в Европейский парламент, интернет-платформы, Европейский Союз